Siêu tập đoàn dầu mỏ mới có thể kiểm soát gần 5 triệu thùng dầu mỗi ngày, qua mặt cả ExxonMobil và Chevron.
Hãng tin CNN cho hay thông tin về khả năng Shell đang đàm phán để thâu tóm đối thủ BP đã khuấy động mạnh mẽ thị trường năng lượng toàn cầu.
Nếu thương vụ lịch sử này thành hiện thực, chúng ta sẽ chứng kiến sự ra đời của một “siêu tập đoàn” dầu khí với quy mô chưa từng có, định hình lại cục diện ngành dầu mỏ và kéo theo những hệ lụy sâu rộng đến nền kinh tế, chính trị và môi trường trên toàn thế giới.
Shell đang trong giai đoạn đầu thảo luận để thâu tóm đối thủ BP, nếu thành công sẽ là thương vụ dầu khí lớn nhất trong hơn 20 năm qua. Mua lại BP sẽ giúp Shell gia tăng quy mô, củng cố vị thế để cạnh tranh với Exxon Mobil và Chevron, đồng thời mở rộng hoạt động kinh doanh LNG và mảng giao dịch toàn cầu.
Hiện Shell vẫn phủ nhận thông tin “không có cuộc gặp nào đang diễn ra”, phía BP từ chối bình luận thêm, trong khi cổ phiếu BP vẫn tăng sau thông tin trên.
Nếu trở thành hiện thực, liên doanh Shell-BP sẽ có tổng vốn hóa thị trường vào khoảng 320 tỷ USD, vượt qua cả ExxonMobil và Chevron.
Sự kết hợp này sẽ mang lại cho Shell quyền kiểm soát hơn 5 triệu thùng dầu tương đương mỗi ngày, giúp mở rộng sản lượng và năng lực giao dịch LNG, nhất là tại Vịnh Mexico nơi cả hai đang có vị thế mạnh.
Trong bối cảnh hiện tại, khi các đối thủ Mỹ liên tục thực hiện các thương vụ lớn như Chevron–Hess (53 tỷ USD) hay Exxon–Pioneer (60 tỷ USD), việc Shell thâu tóm BP có thể xem là bước đi bắt buộc để duy trì lợi thế cạnh tranh về quy mô lẫn hiệu quả chi phí.
Kỷ nguyên của những gã khổng lồ
Tờ Wall Street Journal (WSJ) nhận định việc sáp nhập Shell và BP sẽ đánh dấu một bước ngoặt lớn, đẩy ngành dầu mỏ vào một kỷ nguyên mới của sự tập trung hóa.
Tổ hợp Shell-BP sẽ trở thành một trong những công ty năng lượng lớn nhất thế giới, vượt xa các đối thủ hiện tại về quy mô tài sản, sản lượng và tầm ảnh hưởng. Điều này mang lại cho họ khả năng tiếp cận nguồn vốn lớn hơn, đầu tư vào các dự án quy mô siêu lớn và đối phó tốt hơn với những biến động của thị trường.
Kết hợp hai tập đoàn hiện đang sản xuất gần 5 triệu thùng dầu quy đổi mỗi ngày sẽ đưa “ông lớn” mới vượt lên dẫn đầu toàn cầu về sản lượng, qua mặt cả ExxonMobil và Chevron.
Shell hiện sản xuất khoảng 2,7 triệu thùng/ngày; BP thêm vào khoảng 2,3 triệu thùng. Quy mô này mang lại cho công ty khả năng thương lượng mạnh mẽ hơn với các chính phủ, nhà cung cấp dịch vụ và đối tác tài chính.
Ngoài ra, việc hợp nhất sẽ cho phép Shell tối ưu hóa hoạt động, cắt giảm chi phí trùng lặp và nâng cao hiệu quả. Các nhà phân tích dự báo hàng tỷ USD có thể được tiết kiệm thông qua việc hợp nhất các bộ phận thăm dò, sản xuất, lọc hóa dầu và mạng lưới phân phối. Điều này có thể dẫn đến một cấu trúc tinh gọn hơn và lợi nhuận cao hơn cho tập đoàn mới.
Sự chồng lấn về cơ sở hạ tầng – từ các mỏ ở Vịnh Mexico đến hệ thống lọc dầu tại châu Âu – đem lại cơ hội tiết kiệm chi phí hàng năm ước tính 5–7 tỷ USD nhờ loại bỏ chức năng trùng lặp, hợp nhất hoạt động lọc hóa dầu và tối ưu chuỗi cung ứng, qua đó giúp giảm áp lực chi phí và nâng cao biên lợi nhuận trong bối cảnh giá dầu biến động mạnh.
Tập đoàn BP hiện đang bị định giá chỉ khoảng 80 tỷ USD, thấp hơn đáng kể so với các đối thủ siêu lớn nhờ các khoản đầu tư không hiệu quả vào năng lượng sạch và biến động nội bộ.
Sáp nhập sẽ mang lại khoản phí chênh lệch (premium) ước tính lên đến 20% – tương đương gần 16 tỷ USD tiền mặt hoặc cổ phiếu – giúp kích cầu giá cổ phiếu BP ngay lập tức, đồng thời có thể thúc đẩy lợi nhuận cho cổ đông Shell nhờ tiết giảm chi phí hoạt động hàng năm ước tính 4–7 tỷ USD thông qua tối ưu hóa mạng lưới lọc hóa dầu và cắt giảm bộ máy quản lý trùng lặp.
Tuy nhiên, các nhà phân tích cũng lưu ý rằng việc phải huy động vốn lớn cho thương vụ, trong khi Shell đã cam kết mua lại hơn 36 tỷ USD cổ phiếu trong ba năm qua, có thể gây áp lực lên cân đối tài chính và xếp hạng tín nhiệm nếu không khéo léo điều tiết.
Ngoài ra, một tập đoàn dầu khí hùng mạnh hơn đồng nghĩa với việc gia tăng ảnh hưởng trong các vấn đề an ninh năng lượng toàn cầu. Tập đoàn mới sẽ có tiếng nói mạnh mẽ hơn trong các cuộc đàm phán chính sách năng lượng với các chính phủ và tổ chức quốc tế.
Tuy nhiên, sự tập trung quyền lực này cũng có thể làm tăng mối lo ngại về khả năng kiểm soát giá cả và nguồn cung, đặc biệt trong bối cảnh địa chính trị toàn cầu ngày càng phức tạp.
Ở một khía cạnh khác, một “siêu tập đoàn” như vậy có thể khiến các đối thủ nhỏ hơn phải xem xét lại chiến lược của mình.
Chúng ta có thể chứng kiến một làn sóng các thương vụ M&A tiếp theo trong ngành, khi các công ty khác tìm cách đạt được quy mô đủ lớn để cạnh tranh hoặc tìm kiếm lợi thế trước siêu tập đoàn Shel-BP. Sức ép cạnh tranh sẽ gia tăng, buộc các doanh nghiệp phải không ngừng đổi mới và tối ưu hóa.
Thách thức
Tất nhiên, việc sáp nhập này không phải không có thách thức. Việc sáp nhập hai tập đoàn khổng lồ với lịch sử lâu đời và văn hóa doanh nghiệp khác biệt sẽ đòi hỏi một quá trình hội nhập phức tạp và kéo dài.
Những khác biệt về tầm nhìn, cấu trúc tổ chức và quy trình làm việc có thể tạo ra ma sát và cản trở sự đồng bộ ban đầu. Việc giữ chân nhân tài và tích hợp các đội ngũ cũng là yếu tố then chốt cho sự thành công của thương vụ này.
Nếu sáp nhập thực sự diễn ra thì hai tập đoàn lớn với hơn 160.000 nhân viên toàn cầu sẽ đòi hỏi xử lý những bất đồng văn hóa làm việc. Trong khi Shell có chiến lược tiếp cận đa dạng năng lượng nhưng ưu tiên lợi nhuận ngay, còn BP từng đặt tên “Beyond Petroleum” và đẩy mạnh mảng năng lượng tái tạo từ lâu nhưng không thu được kết quả như kỳ vọng.
Quyết định cắt giảm nhân sự trùng lặp ở các phòng ban chức năng, công ty lọc – hóa dầu, cũng như sắp xếp lại bộ máy quản trị cấp cao (BP đang có biến động lớn khi chủ tịch Helge Lund sắp từ nhiệm) sẽ là thách thức quản lý nhân sự lớn nhất.
Nếu không khéo léo đối thoại với công đoàn và cộng đồng địa phương, Shell có thể phải đối mặt đình công hoặc rút vốn đầu tư vào các khu vực nhạy cảm.
Theo quy tắc “Takeover Code” của sàn chứng khoán London, Shell nếu phủ nhận đàm phán chính thức sẽ bị cấm tiếp cận lại BP trong ít nhất sáu tháng. Bởi vậy dù Shell chỉ lên tiếng “không có cuộc gặp nào đang diễn ra” mà chưa đưa ra phủ nhận chính thức theo mẫu, công ty vẫn có nguy cơ bị ràng buộc bởi giới hạn này.
Hơn nữa, thương vụ này chắc chắn sẽ phải đối mặt với sự giám sát chặt chẽ từ các cơ quan chống độc quyền trên toàn thế giới, đặc biệt là ở Vương quốc Anh, Mỹ và Liên minh Châu Âu.
Việc hợp nhất hai công ty Anh đại diện cho gần 30% tổng công suất lọc dầu châu Âu sẽ hứng chịu sự giám sát gắt gao từ Cơ quan Cạnh tranh và Thị trường Anh (CMA) cũng như Ủy ban Châu Âu nhằm ngăn chặn tập trung thị trường quá mức.
Ở Mỹ, Bộ Tư pháp và CFTC có thể điều tra sâu về các hoạt động giao dịch hàng hóa để đảm bảo không vi phạm các quy định chống độc quyền và thao túng giá trong mảng LNG và xăng dầu.
Để được phê duyệt, Shell có thể buộc phải thoái vốn một số tài sản trùng lặp nhằm tránh tạo ra vị thế độc quyền trên thị trường. Việc này có thể mất nhiều thời gian và làm phức tạp thêm quá trình sáp nhập.
Bên cạnh đó cả Shell và BP đều từng có những cam kết về năng lượng tái tạo, dù BP gần đây đã điều chỉnh lại mục tiêu của mình. Nếu sáp nhập, chiến lược năng lượng xanh của tập đoàn mới sẽ được theo dõi sát sao.
Liệu họ sẽ tiếp tục đầu tư mạnh vào năng lượng tái tạo, hay sẽ tập trung hơn vào các nguồn nhiên liệu hóa thạch truyền thống để tối đa hóa lợi nhuận trong ngắn hạn? Quyết định này sẽ có tác động lớn đến nỗ lực toàn cầu nhằm chống biến đổi khí hậu và chuyển đổi sang một nền kinh tế carbon thấp.
Về mặt môi trường, Shell–BP có thể tận dụng ngân sách R&D kết hợp gần 4,3 tỷ USD để đẩy mạnh công nghệ thu hồi carbon (CCS) và mở rộng triển khai năng lượng tái tạo.
Tuy vậy điều này phụ thuộc vào chiến lược đặt lại ưu tiên sau sáp nhập bởi hiện Shell đã giảm mục tiêu năng lượng xanh và BP vừa cắt giảm đầu tư vào mảng này.
Quy mô tập đoàn sẽ áp lực phải báo cáo minh bạch hơn về phát thải khí nhà kính, do cơ quan quản lý và nhà đầu tư ESG theo dõi chặt chẽ hơn sau khi Brexit mở rộng phạm vi điều chỉnh báo cáo bền vững. Một thực thể với lượng phát thải tổng hợp lên đến hàng trăm triệu tấn CO₂ mỗi năm sẽ đối mặt yêu cầu phải có lộ trình Net-Zero rõ ràng và có thể gặp rào cản từ các tổ chức tài chính quốc tế.
Với quy mô khổng lồ, tập đoàn Shell-BP sẽ phải đối mặt với sự kỳ vọng lớn hơn về trách nhiệm xã hội và môi trường. Các hoạt động của họ, từ thăm dò đến vận chuyển, sẽ được cộng đồng quốc tế và các tổ chức phi chính phủ theo dõi sát sao. Áp lực về giảm phát thải, đầu tư vào công nghệ carbon thấp và minh bạch trong hoạt động sẽ ngày càng gia tăng.
Thương vụ Shell-BP, nếu trở thành hiện thực, sẽ là một động thái chiến lược mang tính đột phá, tạo ra một “siêu tập đoàn” dầu mỏ với tầm vóc lịch sử. Dù mang lại tiềm năng to lớn về hiệu quả và sức mạnh cạnh tranh, nó cũng đặt ra nhiều thách thức về hội nhập, pháp lý và trách nhiệm xã hội. Bất kỳ bước đi sai lầm nào cũng có thể kéo theo hệ quả nghiêm trọng cho giá cổ phiếu, uy tín doanh nghiệp và cả ổn định địa chính trị – kinh tế toàn cầu trong dài hạn.
*Nguồn: CNN, WSJ, FT, Fortune